Atomun Sırları

Hava su dağlar hayvanlar bitkiler vücudunuz oturduğunuz koltuk kısacası en ağırından en hafifine kadar gördüğünüz dokunduğunuz hissettiğiniz herşey atomlardan meydana gelmiştir.
Çekirdek atomun tam merkezinde bulunmaktadır ve atomun niteliğine göre belirli sayılarda proton ve nötrondan oluşmuştur. Çekirdeğin yarıçapı atomun yarıçapının onbinde biri kadardır. Rakam olarak verirsek; atomun yarıçapı 10-8 (000000001) cm çekirdeğin yarıçapı ise 10-12 (0000000000001) cm kadardır. Dolayısıyla çekirdeğin hacmi atomun hacminin 10 milyarda biri eder.


ATOMDAKİ BOŞLUK Daha önce de üzerinde durduğumuz gibi bir atomun çok büyük bir bölümü boşluktan oluşmaktadır.


ÇEKİRDEĞİN İÇİ: PROTON VE NÖTRONLAR 1932 yılına dek çekirdeğin proton ve elektronlardan oluştuğu sanılıyordu. Çekirdeğin içinde protonla beraber elektronların değil nötronların olduğu ancak o tarihte keşfedilebildi. (Ünlü bilimadamı Chadwick 1932 yılında çekirdeğin içinde nötronun varlığını ispatladı ve bu keşfiyle Nobel ödülü kazandı.)


EVRENDEKİ ÇEŞİTLİLİĞİN KAYNAĞI Bilimin şu ana kadar tespit edebildiği 109 tane element vardır. Tüm evren dünyamız canlı-cansız bütün varlıklar bu 109 elementin çeşitli biçimlerde birleşmeleriyle oluşmuştur. Buraya kadar tüm elementlerin birbirinin benzeri atomlardan oluştuğunu gördük; atomlar da birbirinin aynı parçacıklardan oluşuyordu. Peki madem elementleri oluşturan bütün atomlar aynı parçacıklardan oluşuyor o halde elementleri farklı kılan sınırsız çeşitlilikte maddeyi oluşturan nedir?


FİZİKSEL VARLIĞIN SINIRI: KUARKLAR
Günümüzden 20 yıl öncesine kadar atomları oluşturan en küçük parçacıkların protonlar ve nötronlar oldukları sanılıyordu. Ancak çok yakın bir tarihte atomun içinde bu parçacıkları oluşturan çok daha küçük parçacıkların var oldukları keşfedildi. Bu buluştan sonra atomun içindeki "alt parçacıkları" ve onların kendilerine has hareketlerini incelemek üzere "Parçacık Fiziği" isimli bir fizik dalı ortaya çıkmıştır. Parçacık fiziğinin yaptığı araştırmalar şu gerçeği açığa çıkarmıştır: Atomu oluşturan proton ve nötronlar da aslında "kuark" adı verilen daha alt parçacıklardan oluşmaktadırlar.
İnsan aklının kavrama sınırlarını aşan küçüklükteki protonu oluşturan kuarkların boyutu ise daha da hayret vericidir: 10-18 (0000000000000000001) metre.

ATOMUN DİĞER UCU: ELEKTRONLAR Elektronlar çekirdeğin etrafında belirli yörüngelerde durmaksızın dönen parçacıklardır ve çekirdeği elektrik yükünden oluşan bir zırh gibi kuşatırlar. Elektronları daha yakından inceleme ve onlara bakabilme imkanımız olsaydı onların tıpkı dünyamız gibi hareket ettiklerini görürdük. Evet; elektronlar tıpkı dünyanın güneş çevresinde dönerken aynı zamanda kendi çevresinde dönmesi gibi dönerler. Çekirdeğin etrafında saniyede 1.000 km gibi akılalmaz bir hızla hiç durmadan dönen elektronlar bir kez bile birbirleri ile çarpışmamaktadırlar.


ELEKTRONUN YÖRÜNGESİ En güçlü mikroskopların bile göremeyeceği kadar küçük bir alanda dönüp-duran onlarca elektron daha önce de belirtildiği gibi atomun içinde son derece karışık bir trafik yaratır. Ancak bu trafik en düzenli şehir trafiğinden bile daha düzenlidir ve elektronlar hiçbir şekilde birbirleriyle çarpışmazlar.


DALGA MI PARÇACIK MI? Elektronlar ilk keşfedildiklerinde parçacık oldukları sanılıyordu. Ancak daha sonra yapılan deneylerde tıpkı ışık (fotonlar) gibi dalga özellikleri de gösterdikleri ortaya çıktı.

NUSAYBİN